Zawód radcy prawnego to profesja wymagająca nie tylko rozległej wiedzy z wielu dziedzin prawa, ale także posiadania odpowiednich predyspozycji. Tylko osoby wytrwałe, cierpliwe, asertywne, posiadające mocne nerwy i dużą odporność na stres odnajdą się na rynku usług radców prawnych oraz będą czerpały z wykonywania zawodu satysfakcję.
Co właściwie robi radca prawny i czym się różni od adwokata?
Radca prawny świadczy szeroko rozumiane usługi pomocy prawnej. Polegają one na przede wszystkim na udzielaniu konsultacji oraz porad prawnych, redagowaniu opinii prawnych, a także pism procesowych i umów oraz występowaniu przed organami procesowymi w charakterze pełnomocnika, a od 1 lipca 2015 r. także w charakterze obrońcy, którym do tego czasu mógł być wyłącznie adwokat. Uprawnienie do występowania w charakterze obrońcy w sprawach karnych i karno-skarbowych od tego czasu mogą więc wykonywać zarówno adwokaci, jak i radcowie prawni. Stało się tak dlatego, że z dniem 1 lipca 2015 r. uprawnienia zawodowe obu tych zawodów zostały zrównane. Różnią je obecnie jedynie nazwa, kolor żabotu w todze (adwokaci posiadają zielone żaboty, zaś radcowie prawni niebieskie) oraz możliwość pozostawania przez radcę prawnego w zatrudnieniu na podstawie umowy o pracę, której adwokaci nie posiadają. Jak więc widać, obecnie nie ma żadnych różnic w zakresie uprawnień procesowych pomiędzy oboma tymi zawodami, czego prawdopodobnym skutkiem będzie w przyszłości ich połączenie pod jedną wspólną nazwą.
Więcej o zawodzie radcy prawnego pod adresem https://wynimko.pl/radca-prawny/
Studia prawnicze to niezbędny element na drodze do uzyskania tytułu radcy prawnego
Początkiem drogi do uzyskania uprawnień radcy prawnego jest ukończenie studiów prawniczych. Studia mogą być prowadzone w systemie dziennym bądź zaocznym, jednak w obu przypadkach są to zawsze jednolite studia magisterskie trwające pięć lat i zakończone obroną pracy magisterskiej. Ukończenie studiów prawniczych wiąże się z uzyskaniem stopnia magistra prawa, bez którego o karierze radcy prawnego możemy pomarzyć. Honorowane jest także ukończenie zagranicznych studiów prawniczych uznanych w Polsce.
Oprócz wymogu uzyskania tytułu magistra prawa, aby zdobyć uprawnienia radcy prawnego konieczne jest korzystanie z pełni praw publicznych, posiadanie pełnej zdolności do czynności prawnych oraz posiadanie nieskazitelnego charakteru oraz rękojmia prawidłowego wykonywania zawodu radcy prawnego oceniana na podstawie dotychczasowego zachowania. Są to wymogi ustawowe, przewidziane brzmieniem ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych, która reguluje miedzy innymi warunki i tryb uzyskania tego tytułu zawodowego.
Ostatnim – najważniejszym wymogiem jest odbycie w Polsce aplikacji radcowskiej i złożenie egzaminu radcowskiego. Uzyskanie pozytywnego wyniku uprawnia do wpisu na listę radców prawnych prowadzoną przez właściwą okręgową izbę radców prawnych. W tym miejscu trzeba wyjaśnić, że radcowie prawni zorganizowani są na zasadach samorządu zawodowego, nad którego działalnością sprawuje nadzór Minister Sprawiedliwości. Okręgowe izby radców prawnych są obok Krajowej Izby Radców Prawnych jego jednostkami organizacyjnymi. Tworzą je radcowie prawni i aplikanci radcowscy zamieszkali na terenie danego okręgu.
Aplikacja radcowska to najpopularniejsza droga do uzyskania uprawnień radcy prawnego
Nabór na aplikację radcowską przeprowadzany jest raz do roku – ostatnimi czasy we wrześniu, w drodze odpłatnego egzaminu wstępnego. Egzamin przeprowadzany jest przez specjalnie w tym celu powołane komisje egzaminacyjne, których właściwość obejmuje obszar jednej lub kilku okręgowych izb radców prawnych.
Egzamin wstępny obejmuje sprawdzenie wiedzy z zakresu szeregu aktów prawnych, w tym między innymi z materialnego i procesowego prawa: karnego, wykroczeń, cywilnego i administracyjnego, a także z prawa karnego skarbowego, rodzinnego i opiekuńczego, gospodarczego, spółek prawa handlowego, prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, postępowania sądu administracyjnego, prawa unijnego, konstytucyjnego oraz ustaw ustrojowych, a także samorządowych. Egzamin ma formę testu jednokrotnego wyboru składającego się ze 150 pytań zawierających po trzy propozycje odpowiedzi. Za każdą prawidłową odpowiedź uzyskuje się 1 punkt, natomiast aby uzyskać pozytywny wynik z egzaminu należy zdobyć co najmniej 100 punktów. Uzyskanie pozytywnego wyniku z egzaminu wstępnego uprawnia do złożenia wniosku o wpis na listę aplikantów radcowskich w ciągu 2 lat od dnia doręczenia uchwały o wyniku tego egzaminu.
Aplikacja radcowska trwa trzy pełne lata kalendarzowe. Rozpoczyna się 1 stycznia pierwszego roku, a kończy 31 grudnia trzeciego roku. Jest ona odpłatna, co oznacza, że każdego roku aplikant jest zobowiązany wpłacać na rzecz właściwej okręgowej izby radców prawnych opłatę roczną w wysokości ustalonej przez Ministra Sprawiedliwości.
Aplikacja radcowska ma na celu przygotowanie aplikanta do prawidłowego samodzielnego wykonywania zawodu, a w szczególności nabycie umiejętności zastępstwa procesowego, redagowania pism prawniczych, umów i opinii prawnych. W trakcie pierwszego roku aplikacji aplikanci odbywają szkolenie z zakresu działania sądownictwa powszechnego i prokuratury, obejmujące zarówno praktyczne, jak i teoretyczne zapoznanie ze sposobem ich funkcjonowania. Już po sześciu miesiącach aplikant może zastępować radcę prawnego przed sądami, organami ścigania, organami państwowymi, samorządowymi i innymi instytucjami, poza Sądem Najwyższym, Naczelnym Sądem Administracyjnym i trybunałami. Tryb nauczania, częstotliwość zajęć oraz egzaminów i ich forma, ustalane są indywidualnie przez każdą okręgową izbę radców prawnych. Dodać też trzeba, że aplikant radcowski odbywa aplikację pod kierunkiem patrona (radcy prawnego spełniającego odpowiednie wymagania), którego zadaniem jest przygotowanie aplikanta do wykonywania zawodu radcy prawnego.
Po odbyciu aplikacji radcowskiej przystępuje się do odpłatnego egzaminu radcowskiego, który organizowany jest raz w roku (ostatnimi laty w marcu). Egzamin składa się obecnie z pięciu części obejmujących przygotowanie pięciu prac pisemnych z zakresu prawa karnego, cywilnego lub rodzinnego, gospodarczego, administracyjnego i zasad wykonywania zawodu radcy prawnego. Otrzymanie co najmniej oceny dostatecznej z każdej z tych części podlegających oddzielnej ocenie, decyduje o uzyskaniu pozytywnego wyniku z całego egzaminu. Jego uzyskanie uprawnia do złożenia wniosku o wpis na listę radców prawnych w terminie 10 lat od dnia doręczenia uchwały o wyniku tego egzaminu.
Aplikacja i egzamin radcowski nie zawsze są wymagane
Istnieją sposoby na to, aby uzyskać tytuł radcy prawnego bez konieczności odbycia aplikacji radcowskiej lub zdania egzaminu radcowskiego. Odbycia aplikacji radcowskiej i zdania egzaminu radcowskiego nie stosuje się między innymi: wobec osób ze stopniem profesora i doktora habilitowanego nauk prawnych, osób, które przez minimum trzy lata pracowały w Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa na stanowisku radcy albo starszego radcy, wykonywały zawód komornika, sędziego, prokuratora, adwokata lub notariusza.
Ponadto do egzaminu radcowskiego bez odbycia aplikacji radcowskiej mogą przystąpić miedzy innymi:
- doktorzy nauk prawnych,
- osoby, które przez cztery lata w ciągu ostatnich sześciu lat przed złożeniem wniosku o dopuszczenie do egzaminu zawodowego wykonywały zawód referendarza sądowego, w tym starszego referendarza sądowego, asystenta sędziego lub asystenta prokuratora, albo wykonywały czynności wymagające wiedzy prawniczej lub świadczyły pomoc prawną pod kierunkiem radcy prawnego lub adwokata, albo były zatrudnione w urzędach organów władzy publicznej i wykonywały tam czynności wymagające wiedzy prawniczej,
- osoby, które uzyskały pozytywny wynik z egzaminu sędziowskiego, prokuratorskiego, notarialnego lub komorniczego.
Po zdobyciu tytułu radcy prawnego o zamiarze wykonywania tego zawodu należy poinformować właściwą okręgową izbę radców prawnych oraz zgłosić się do obowiązkowego ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone przy wykonywaniu czynności zawodowych. Praktykując już jako radcy prawni mamy możliwość wyboru w jakich sprawach będziemy się specjalizować. Duża część kancelarii specjalizuje się w sprawach z danej dziedziny prawa. Określenie specjalizacji wiodącej nie oznacza jednak automatycznej rezygnacji z prowadzenia innego typu spraw, czego przykładem są szerokie, ale skonkretyzowana oferty usług prawnych wielu kancelarii radcowskich.
Radca prawny to zawód który przynosi wiele satysfakcji, ale także sporo rozczarowań. Wymaga nieustannego kontaktu z klientem, spędzania wielu godzin w sądowej ławie oraz bieżącego zorientowania w zakresie zmian legislacyjnych i stałego podwyższania kwalifikacji. To zawód którego trzeba się uczyć do końca kariery zawodowej, dlatego jego wybór powinien być starannie przemyślaną decyzją, a nie przypadkiem.
