Choć zimy w Polsce przestały się już cechować dawną siarczystością i obfitymi opadami, odśnieżanie dachów nadal stanowi kluczowy element z punktu widzenia bezpieczeństwa użytkowników nieruchomości. Oznacza to nie tylko konieczność interwencji w sytuacjach kryzysowych, ale również wymóg stałego monitorowania stanu obiektu.
1. Odśnieżanie dachów a litera prawa
W myśl art. 61 pkt 2 ustawy Prawo budowlane, zapewnienie możliwości bezpiecznego korzystania z budynku (tu w domyśle: odśnieżanie dachów po intensywnych opadach atmosferycznych) leży w kompetencjach właściciela lub zarządcy obiektu. W definicji tej mieszczą się również współwłaściciele lub najemcy budynku. Regulacje mają zastosowanie względem osób prywatnych, podmiotów gospodarczych oraz instytucji, a niedopełnianie obowiązków ustawowych może skutkować grzywną pieniężną, karą ograniczenia lub pozbawienia wolności (art. 91a w/w przepisów).
Zgodnie z art. 62 ust. 4 ustawy, monitorowanie poziomu bezpieczeństwa w użytkowanym budynku oraz w jego obrębie leży po stronie wspomnianych właścicieli i zarządców, natomiast za przeprowadzanie kontroli zewnętrznych jest odpowiedzialny Inspektorat Nadzoru Budowlanego.
2. Nadmierne obciążenie dachu
Każdy budynek posiada indywidualne cechy techniczne, wśród których wyszczególnić można wytrzymałość konstrukcji dachowej na obciążenia. Siła, z jaką pokrywa śnieżna oddziałuje na dach jest uzależniona od jej ciężaru: najmniej waży puch (od 10 do 200 kg/m3), zaś najwięcej czapa lodowa (900 kg/m3). Warstwa świeżego śniegu może więc działać z przykładową siłą 1 kiloniutona na metr sześcienny konstrukcji dachowej.
Obiekty wzniesione w czasach, kiedy normy obciążenia śniegiem były mniej restrykcyjne niż te obowiązujące aktualnie (PN-EN 1990:2004 i PN-EN 1991-1-3:2005) charakteryzują się zwykle mniejszą wytrzymałością konstrukcyjną. Stąd w ich przypadku odśnieżanie dachów musi być wykonywane częściej. Na szczególne obciążenia są też narażone obiekty wielkopowierzchniowe o dachach poziomych.
Przeciążony dach grozi oczywiście zawaleniem. Utrzymywanie się na nim przez dłuższy okres grubej pokrywy śnieżnej (nawet w granicach dopuszczalnej nośności) ma z kolei negatywny wpływ na strukturę całego obiektu. Zwykle im dłużej śnieg zalega na zadaszeniach, tym większą masą się charakteryzuje ze względu na zyskiwanie cech oblodzenia. Odśnieżanie dachów pokrytych zamarzniętym śniegiem znacznie trudniej też przeprowadzić, stąd ilość roboczogodzin przeznaczonych na taką usługę musi być proporcjonalnie większa. Pociąga to za sobą niestety wzrost kosztów całej inwestycji.
3. Zlodowacenia
Co ważne, przeprowadzanie regularnych kontroli stanu dachu przez właścicieli i zarządców nie powinno sprowadzać się wyłącznie do badania stopnia jego obciążenia. Dla zapewnienia należytego bezpieczeństwa, należy także weryfikować stan zlodowaceń zgromadzonych na powierzchni i okapach dachu, gdyż stanowią one istotne zagrożenie na terenach przyległych do obiektu. Do samoistnego obłamywania się sopli dochodzi bardzo często, dlatego nieusuwanie ich może zakończyć się trwałym uszczerbkiem znajdujących się w bezpośredniej okolicy budynku.
Po stwierdzeniu, że warstwa śniegu na dachu lub charakter okalających go zlodowaceń zagraża bezpieczeństwu użytkowników obiektu lub przechodniów, należy podjąć stosowną interwencję. Zadanie odśnieżania dachu można przykładowo powierzyć zatrudnianym przez siebie pracownikom, jednak muszą być oni zaznajomieni z charakterem prac oraz obeznani z właściwymi przepisami BHP. W praktyce, do odśnieżania dachów są z reguły angażowane firmy zewnętrzne, wyspecjalizowane w pracach wysokościowych. Pozwala to na zachowanie maksymalnego bezpieczeństwa oraz wpływa na usprawnienie całego procesu.
